Πολλά συμπτώματα αποδίδονται στην οδοντοφυΐα στη βρεφική ηλικία. Μερικά, όπως ευερεθιστότητα, σιελόρροια, μορφασμοί στόματος και διαταραχή ύπνου, μπορεί να φαίνονται τετριμμένα αλλά είναι σημαντικά για το παιδί και τους γονείς; μερικά, όπως πυρετός, διάρροια, και ευαισθησία σε λοιμώξεις, μπορεί να έχουν πολύ περισσότερες σοβαρές επιπτώσεις.

 Έρευνες σε γονείς,  παιδιάτρους,  και άλλους επαγγελματίες υγείας που δουλεύουν με  παιδιά αποκαλύπτουν ότι οι πεποιθήσεις για τα συμπτώματα της οδοντοφυΐας είναι κοινές και είναι σταθερές με την πάροδο του χρόνου και είναι παρόμοια σε όλες τις ομάδες που  μελετήθηκαν.

 Αντίθετα, οι ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις τείνουν να υποστηρίζουν την άποψη ότι η οδοντοφυΐα προκαλεί ελάχιστα, έως κ καθόλου, συμπτώματα και ότι δεν πρέπει ποτέ καμία  σοβαρή ασθένεια να αποδίδεται στην ανατολή των δοντιών. 

Πολύ λίγη έρευνα υπάρχει για να υποστηρίξει οποιαδήποτε άποψη. 

Ποια είναι η αλήθεια για τα δόντια;

Η ανατολή των δοντιών είναι η διαδικασία με την οποία ένα δόντι μετακινείται από το σημείο ανάπτυξής του μέσα στις γνάθους στην τελική λειτουργική του θέση στη στοματική κοιλότητα.

Αν και το ίδιο το δόντι φαίνεται να μην παίζει κανέναν ενεργό ρόλο στη διαδικασία, το οδοντικό ωοθυλάκιο, το οποίο είναι μία πλούσια πηγή εικοσανοειδών, κυτοκινών και αυξητικών παραγόντων φαίνεται να είναι ζωτικής σημασίας. Είναι επομένως αρκετά εύλογο ότι η οδοντοφυΐα μπορεί να οδηγήσει σε τοπικά συμπτώματα τα οποία είναι φλεγμονώδους ή ερεθιστικού χαρακτήρα.

 Υποστηρίζοντας αυτό, σε μια προοπτική μελέτη, μητέρες 224 βρεφών ανέφερε ότι το 74% και το 100% πάσχουν τουλάχιστον από μία τοπική  ενόχληση κατά την ανατολή των μπροστινών κ πίσω  δοντιών αντίστοιχα. 

Σε άλλη μελέτη  τα  βρέφη με οδοντοφυΐα αναφέρθηκε ότι έδειξαν πολύ περισσότερο μορφασμούς στόματος, πιπίλισμα, και σάλια από ό,τι τα βρέφη σε μη οδοντοφυΐα.

Οι μητέρες ανέφεραν σημαντική ανακούφιση σε μία διπλή τυφλή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή ενός διαλύματος οδοντοφυΐας που περιέχει λιγνοκαϊνη, βενζυλική αλκοόλη και βάμμα  μύρου  έναντι του  εικονικού φαρμάκου, το συμπέρασμα είναι ότι τα βρέφη ήταν πράγματι συμπτωματικά τη στιγμή της θεραπείας, αν και η ανακούφιση ήταν ανεξάρτητη από το στάδιο της ανατολής  και είναι εμφανής μόνο για τα αγόρια.

Τρεις προοπτικές μελέτες έχουν αντιμετωπίσει πιθανή συσχέτιση μεταξύ οδοντοφυΐας και πιο γενικών συμπτωμάτων.

 Στη πρώτη, οι μητέρες κατέγραψαν και τα δύο  την ανατολή των δοντιών και τα αποτελέσματά της. Ένα ευρύ φάσμα γενικών  διαταραχών αναφέρθηκαν, συμπεριλαμβανομένου πυρετού, λοίμωξης, διαταραχών ύπνου και διάρροιας. 

Στην άλλη, ο γιατρός κατέγραψε την ανατολή των δοντιών και σημείωσε μόνο αυξημένη ανησυχία κατά τη διάρκεια της ημέρας. 

Στην  τρίτη,  αναφέρθηκε αύξηση της μέσης ημερήσιας θερμοκρασίας κατά 0,5°C στις 3 ημέρες πριν από την ανατολή του πρώτου δοντιού, με 43% των συμμετεχόντων που είχαν πυρετό 37,5°C και 33% είχαν πυρετό 38°C την ημέρα της ανατολής, αλλά όχι αύξηση της διάρροιας, της μέσης ωτίτιδας ή του βήχα.

Η μελέτη διεξήχθη σε 3 ημερήσια παιδιατρικά  κέντρα στη Μελβούρνη της Αυστραλίας. Αυτό το δείγμα θεωρήθηκε αποδεκτό επειδή καμία βιβλιογραφία δεν έχει προτείνει ότι τα συμπτώματα της οδοντοφυΐας επηρεάζονται είτε από δημογραφικές μεταβλητές είτε από τον τρόπο της φροντίδας των παιδιών.

Συμμετέχοντες

Οι συμμετέχοντες ήταν όλα τα παιδιά μεταξύ 6 μηνών και 2 ετών κατά την έναρξη της μελέτης, που παρακολουθούσαν αυτά τα κέντρα 3 ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα, για τα οποία ελήφθη ενημερωμένη συγκατάθεση γονέα. 

Οι γονείς και το προσωπικό ημερήσιας φροντίδας ενημερώθηκαν ότι η μελέτη αφορούσε την υγεία και τις μικρές ασθένειες (συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων των παθήσεων όπως η οδοντοφυΐα) σε μικρά παιδιά που παρακολουθούν παιδικό σταθμό.

Αποτελέσματα

Στη μελέτη συμμετείχαν είκοσι ένα παιδιά (ποσοστό ανταπόκρισης 78%).

 Όλα  ολοκλήρωσαν τη μελέτη. Ωστόσο, 2 παιδιά ξεκίνησαν τον παιδικό σταθμό μετά την έναρξη της μελέτης και συνεισέφεραν μόνο 6 και 5 μήνες δεδομένων, αντίστοιχα. 

Οι πεποιθήσεις των γονιών για τα περισσότερα συμπτώματα οδοντοφυΐας στην τρέχουσα μελέτη ήταν παρόμοια με εκείνα των γονέων στην προηγούμενη μελέτη μας με βάση την κοινότητα.

Όλοι οι γονείς ανέφεραν αναδρομικά ότι το δικό τους παιδί είχε συμπτώματα οδοντοφυΐας.

Ο μέσος αριθμός συμπτωμάτων που αναφέρθηκαν ανά παιδί στο δείγμα της μελέτης ήταν 8, αν και γενικά πιστεύεται ότι τα παιδιά υποφέρουν κατά μέσο όρο  από 11 από τα 19 πιθανά συμπτώματα.

 Υπήρχε πολύ υψηλή συσχέτιση μεταξύ των συμπτωμάτων που αναφέρθηκαν για το παιδί του ίδιου του γονέα και εκείνων που πιστεύεται ότι είναι τα συμπτώματα που βιώνουν τα παιδιά γενικά. 

Πέντε γονείς (24%) πίστευαν ότι η οδοντοφυΐα θα μπορούσε να προκαλέσει πυρετό υψηλότερο από 38°C και 2 (10%) πίστευαν ότι ο πυρετός θα μπορούσε να είναι υψηλότερος από 39°C. Δεκαεπτά (81%) αξιολόγησαν τη βρεφική δυσφορία κατά την οδοντοφυΐα ως ήπια έως μέτρια και 3 (14%) ως σοβαρή. 

Δεκαοκτώ (86%) ανέφεραν ότι χρησιμοποίησαν παρακεταμόλη και 11 (52%) ανέφεραν ότι χρησιμοποίησαν τζελ οδοντοφυΐας για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της οδοντοφυΐας.

Ηλικία των Παιδιών

Κατά μέσο όρο, τα παιδιά ήταν μικρότερα τις μέρες της οδοντοφυΐας  σε σχέση με τις μέρες μη οδοντοφυΐας  (μέσος όρος: 16,7 μήνες έναντι 18,9 μήνες), υποδηλώνοντας ότι η ανατολή των δοντιών είναι πιο συχνή στο νεότερο άκρο του ηλικιακού εύρους. 

 Τα παιδιά έτειναν επίσης να είναι μικρότερης ηλικίας  τις ημέρες με πυρετό παρά τις ημέρες χωρίς πυρετό (μέσος όρος: 14,9 μήνες έναντι 17,9 μηνών ), και για όλα τα συμπτώματα εκτός από τη διάρροια που αναφέρθηκε από τους γονείς και το προσωπικό, τις αναφορές των γονέων για τη διάθεση και τις αναφορές του προσωπικού για ευεξία/ασθένεια, υπονοώντας ότι η ηλικία θα μπορούσε ενδεχομένως να μπερδέψει τυχόν παρατηρηθείσα συσχέτιση  μεταξύ της ανατολής των δοντιών και των συμπτωμάτων.

Πυρετός

Πιθανή συσχέτιση μεταξύ οδοντοφυΐας και πυρετού ερευνήθηκε με διάφορους τρόπους. Οι μέσες θερμοκρασίες ήταν σχεδόν ίδιες τις ημέρες της οδοντοφυΐας και τις μη οδοντοφυΐας για κάθε παιδί, αλλά υπήρχε σημαντική διακύμανση στη μέση ημερήσια θερμοκρασία μεταξύ των παιδιών.

Επομένως, οι καταγραφές θερμοκρασίας κάθε παιδιού μετατράπηκαν σε εξατομικευμένες βαθμολογίες z για να ληφθούν υπόψη παραλλαγές. 

Ένα γράφημα με τις μέσες θερμοκρασίες βαθμολογίας z για τις 28 ημέρες εκατέρωθεν της  ημέρας της ανατολής  έδειξαν όχι τάση για αύξηση ή άνοδο της θερμοκρασίας κοντά  στις ημέρες της ανατολής. 

Πραγματοποιήθηκαν δύο ξεχωριστές αναλύσεις λογιστικής παλινδρόμησης προσαρμοσμένες  στην ηλικία.  

Εξετάστηκε πιθανή συσχέτιση μεταξύ της κατάστασης της οδοντοφυΐας (ανεξάρτητη μεταβλητή) και του πυρετού (εξαρτώμενη μεταβλητή). 

Στην πρώτη ήταν υψηλός πυρετός σε σύγκριση με χωρίς πυρετό, ενώ στη δεύτερη χαμηλός πυρετός σε  σύγκριση  με χωρίς πυρετό.

Καμία ανάλυση δεν  έδειξε να υπάρχει σχέση μεταξύ της ανατολής των δοντιών και του πυρετού.

Άλλα συμπτώματα

Τα μοντέλα  λογιστικής παλινδρόμησης προσαρμόστηκαν μεταξύ του προσωπικού και στις  αναφορές των γονέων για τη διάθεση, ευεξία/ασθένεια, σιελόρροια , ύπνο, διάρροια, βρεγμένες πάνες, κόκκινα μάγουλα και εξανθήματα/ έξαψη στο πρόσωπο ή στο σώμα  για τη διερεύνηση συσχετίσεων με την  ημέρα της οδοντοφυΐας .

Η μόνη μεταβλητή που σχετίζεται ανεξάρτητα με την ανατολή των δοντιών ήταν η διάρροια. 

Οι γονείς αλλά όχι το προσωπικό παιδιατρικής φροντίδας ανέφεραν πιο χαλαρά κόπρανα τις μέρες της οδοντοφυΐας.

Συζήτηση

Αυτή η μελέτη δεν επιβεβαίωσε ότι η ανατολή των δοντιών στα βρέφη και  στα νήπια συνδέεται με πυρετό, διαταραχή  στη διάθεση, εμφάνιση ασθένειας, διαταραχή ύπνου, σιελόρροια, διάρροια, δυνατά ούρα, κόκκινα μάγουλα, ή εξανθήματα/ερυθήματα στο πρόσωπο ή το σώμα. 

Αυτά τα αποτελέσματα έρχονται σε αντίθεση με δημοσιευμένες αναφορές ισχυρών πεποιθήσεων  γονέων και επαγγελματιών υγείας   μεταξύ  διαφόρων  πολιτισμών και ανά πολλές δεκαετίες. 

Τα αντικειμενικά ευρήματα αντιπαρατίθενται επίσης με τις πεποιθήσεις των γονέων εντός αυτής της μελέτης, οι οποίοι αναφέρουν ομόφωνα στο τέλος της μελέτης ότι τα παιδιά τους είχαν πολλά συμπτώματα οδοντοφυΐας ,παρά την έλλειψη υποστηρικτικών  συλλεγόμενων στοιχείων.

Μία από τις πιο καθολικές πεποιθήσεις για την οδοντοφυΐα είναι η συσχέτισή της με τη διάρροια. 

Οι γονείς σε αυτή τη μελέτη ανέφεραν πιο χαλαρά κόπρανα τις 5 ημέρες πριν από την ανατολή του δοντιού. 

Αυτή η μεμονωμένη στατιστικά σημαντική σχέση από 32 ξεχωριστές αναλύσεις θα μπορούσε κάλλιστα να έχει συμβεί καθαρά τυχαία. 

Δεν βρέθηκαν στοιχεία που να υποδηλώνουν άνοδο της θερμοκρασίας τις ημέρες γύρω από την ανατολή, σε αντίθεση με προηγούμενες έρευνες. 

Οι τυποποιημένες μέθοδοι καταγραφής που χρησιμοποιούνται σε αυτή τη μελέτη και το μεγαλύτερο μέγεθος δείγματος (90 δόντια σε σύγκριση με 46) επιτρέπουν την εμπιστοσύνη σε αυτά τα ευρήματα.

Πιστεύουμε ότι αυτά τα ευρήματα είναι πιο έγκυρα και ισχυρά από εκείνα παλαιότερων μελετών. 

Χρησιμοποιήσαμε  κατάλληλες στατιστικές τεχνικές που λαμβάνουν υπόψη τις φυσιολογικές παραλλαγές μεταξύ των παιδιών και τις επιπτώσεις σε ομάδες παιδιών  με διαδοχικές ‘’εκρήξεις’’ δοντιών.

 Αποφύγαμε τη χρήση ομάδας ελέγχου και την πιθανότητα αποτυχίας να βρούμε αληθινά σημεία/συμπτώματα λόγω μόλυνσης από επικείμενες ή πρόσφατες ‘’εκρήξεις’’. 

Όλες οι θέσεις των δοντιών παρατηρήθηκαν σχολαστικά τις ημέρες που προηγήθηκαν της ανατολής, έτσι ώστε ο ορισμός των ημερών ανατολής των δοντιών ήταν πιο ακριβής από ό,τι σε προηγούμενες μελέτες.

Γιατί αυτά τα ευρήματα είναι τόσο διαφορετικά από τις πεποιθήσεις των γονέων και των επαγγελματιών και γιατί αυτές οι πεποιθήσεις επιμένουν;

Φαίνεται πιθανό ότι η οδοντοφυΐα είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος για πολλά άλλα γεγονότα που συμβαίνουν μεταξύ 6 και 24 μηνών περίπου, μετά από σχετικά απροβλημάτιστους πρώτους 6 μήνες της  ζωής. 

Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν την ξαφνική αύξηση των λοιμώξεων του αναπνευστικού, του μέσου ωτός και των διαρροϊκών λοιμώξεων σε αυτή την ηλικία καθώς και συγκεκριμένες λοιμώξεις όπως η ήπια ερπητική ουλίτιδα και ο  ανθρώπινος ερπητοϊός. 

Σε αυτή τη μελέτη, ορισμένα συμπτώματα που δεν σχετίζονται με την ανατολή των δοντιών ήταν σημαντικά πιο διαδεδομένα στο νεότερο όριο των  ηλικιών  από 6 έως 30 μήνες, υποστηρίζοντας την ιδέα ότι συμπεριφορές όπως η  σιελόρροια, τα σάλια που στάζουν και η διαταραχή του ύπνου αντιπροσωπεύουν φυσιολογικά αναπτυξιακά στάδια και όχι παθολογία.

 Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης συχνών ασθενειών και αλλαγών συμπεριφοράς, οι γονείς μπορεί να θεωρήσουν χρήσιμο να αποδίδουν μικρά αλλά ενοχλητικά και επίμονα συμπτώματα σε μια κατανοητή αιτία που μπορούν να διαχειριστούν απλά και θεμιτά, με τη μη επικριτική υποστήριξη φίλων, οικογένειας και  επαγγελματιών υγείας.

Ωστόσο, αυτές οι πεποιθήσεις μπορεί να αποτρέψουν τους  γονείς από την εφαρμογή απλών, αποτελεσματικών μέτρων, όπως προγράμματα διαχείρισης ύπνου και συμπεριφοράς με σημαντικά και διαρκή οφέλη τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά. 

Μπορούν επίσης να αποτρέψουν την έγκαιρη αξιολόγηση και διαχείριση μιας σειράς ασθενειών, όπως η ουρολοίμωξη, η γαστρεντερίτιδα και οι εμπύρετες ασθένειες, οι οποίες μερικές φορές έχουν σοβαρές συνέπειες.

 Είναι καιρός να εγκαταλείψουμε τις μακροχρόνιες πολιτιστικές πεποιθήσεις μας σχετικά με την οδοντοφυΐα, να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν καλές ενδείξεις ότι η ανατολή των δοντιών δεν συνδέεται στενά με σημαντικά συμπτώματα και να αρχίσουμε να διαχειριζόμαστε πιο αποτελεσματικά τα ζητήματα της όψιμης βρεφικής και νηπιακής ηλικίας. 

Ακριβώς όπως ένα παιδί με γλωσσική καθυστέρηση μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο από τη γλωσσική αποκατάσταση παρά από σωληνίσκους τυμπανοστομίας ανεξάρτητα από την παρουσία υγρού του μέσου ωτός, έτσι και ένα παιδί με διαταραχή ύπνου μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο από μια απλή παρέμβαση ύπνου παρά από αναλγησία, ανεξάρτητα από την παρουσία ανατέλλοντος  δοντιού.

Melissa Wake, MBChB, MD; Kylie Hesketh, BBSc(Hons); και James Lucas, BSc, MDSc

Pediatrics 2000;106;1374-1379 

This information is current as of June 26, 2006